منابع الهام نویسندگان مشهور علمی تخیلی برای خلق دنیاهایشان - اوربیتال نور

به گزارش اوربیتال نور، منابع الهامی که نویسندگان علمی تخیلی برای دنیاهایشان داشتند همواره فکر خوانندگان را به چالش کشیده . بسیاری از دنیا های علمی تخیلی، از تخیلات ناب نویسندگان خلق نشده اند، بلکه ریشه در واقعیت های عجیب و حتی تجربیات شخصی دارند. بعضی از این نویسندگان، الهام های خود را از رویاهای عجیب، آزمایش های علمی، اساطیر باستانی یا حتی اتفاقات روزمره گرفته اند. گاهی یک سفر به ناکجاآباد، یک جمله از یک استاد دانشگاه یا یک مقاله علمی کافی بوده تا دنیایی کاملاً تازه شکل بگیرد. در بعضی موارد، نویسندگان علمی تخیلی بر اثر مصرف داروهای خاص یا شرایط روانی غیرعادی به ایده های شگفت انگیزی رسیده اند! حتی بعضی از آن ها از کابوس های شبانه، فرهنگ های کهن یا متون مذهبی برای ساخت دنیا های خیالی الهام گرفته اند. گاهی یک حادثه شخصی یا مشاهده یک پدیده طبیعی عجیب می تواند جرقه ای برای خلق یک شاهکار علمی تخیلی باشد. این الهام های غیرمعمول نشان می دهند که خلاقیت در این ژانر هیچ حد و مرزی ندارد. بعضی از معروف ترین رمان های علمی تخیلی، ریشه در تجربیات یا ایده هایی دارند که شاید در نگاه اول کاملاً پیش پاافتاده یا حتی نامتعارف به نظر برسند. در این مقاله، 10 نمونه از عجیب ترین الهام هایی را که باعث آفرینش دنیاهای علمی تخیلی به وسیله نویسندگان علمی تخیلی شد، نقل می کنیم.

1- تلماسه و الهام از زیست بوم های واقعی زمین

رمان تلماسه (Dune) نوشته فرانک هربرت یکی از تأثیرگذارترین آثار علمی تخیلی تاریخ است، اما الهام آن از یک مطالعه علمی واقعی درباره بیابان های آمریکا گرفته شده است. هربرت در دهه 1950، مقاله ای درباره چگونگی مهار حرکت تپه های شنی در اورگان خواند و این مقاله او را شیفته زیست شناسی بیابان ها و چگونگی سازگاری موجودات با محیط های خشک کرد. او تصمیم گرفت جهانی خلق کند که در آن آب ارزشمندترین منبع باشد و حیات با چالش های بی رحمانه محیطی دست وپنجه نرم کند. در نتیجه، سیاره آراکیس (Arrakis) در رمان تلماسه به دنیا آمد؛ جهانیی که به علت بی آبی و وجود کرم های غول پیکر شنی، به یکی از نمادین ترین جهان های علمی تخیلی تبدیل شده است. این الهام نه تنها در داستان بلکه در شیوه توصیف جامعه، فرهنگ و حتی مذاهب درون کتاب نیز دیده می گردد. به همین علت، تلماسه فراتر از یک داستان علمی تخیلی ساده است و تبدیل به یکی از مهم ترین تحلیل های ادبی درباره محیط زیست، سیاست و منابع طبیعی شده است.

2- جنگ ستارگان و الهام از فلسفه شرق

جورج لوکاس، خالق جنگ ستارگان (Star Wars)، برای ساخت جهانی منحصر به فرد خود، از منابع متعددی الهام گرفت، اما یکی از جالب ترین آن ها، تعالیم فلسفه ذن و بودیسم بود. ایده نیرو (The Force) در این مجموعه، شباهت زیادی به مفهوم چی (Qi) در آیین های شرقی دارد که به عنوان انرژی جهان و نیروی حیات توصیف می گردد. لوکاس بعلاوه از آموزه های جوزف کمبل درباره سفر قهرمان (The Heros Journey) استفاده کرد که نشان می دهد چگونه شخصیت های داستانی باید از یک مسیر معین برای رسیدن به آگاهی و شناخت عبور نمایند. علاوه بر این، او از سامورایی های ژاپنی و شوالیه های قرون وسطی برای طراحی شخصیت های جدای (Jedi) الهام گرفت. حتی نام دارث ویدر (Darth Vader) شباهت زیادی به کلمه Vater در زبان آلمانی دارد که به معنی پدر است، اشاره ای به هویت واقعی او. این ترکیب از منابع مختلف، باعث شد که جنگ ستارگان تبدیل به یکی از پیچیده ترین و پرنفوذترین جهانهای علمی تخیلی گردد که تا امروز همچنان هواداران زیادی دارد.

3- بلید رانر و الهام از کابوس های سایبرپانکی فیلیپ کی. دیک

فیلیپ کی. دیک، نویسنده رمان آیا اندرویدها خواب گوسفند برقی می بینند؟ (Do Androids Dream of Electric Sheep?) که فیلم بلید رانر (Blade Runner) بر اساس آن ساخته شد، الهام خود را از کابوس های عجیب و تجربیات روانی نامتعارف گرفت. دیک در دهه 1970 دچار حالاتی شد که خود آن ها را توهمات ذهنی و مکاشفات متافیزیکی توصیف کرد. او معتقد بود که جهان واقعی چیزی جز یک توهم بزرگ نیست و نیروهایی در پس زمینه آن را کنترل می نمایند. این دیدگاه باعث شد که او در آثارش، به موضوعاتی مانند هویت، واقعیت های جایگزین و هوش مصنوعی بپردازد. او حتی در مصاحبه ای گفت که برخی از شخصیت های کتاب هایش را واقعی حس می کرد و گاهی آن ها را در خیابان می دید! همین الهامات باعث شد که جهانی تاریک و پرسش برانگیز بلید رانر خلق گردد، جایی که انسان ها و اندرویدها دیگر از هم قابل تشخیص نیستند.

4- بنیاد و تأثیر نظریه های تاریخی بر اسحاق آسیموف

منبع الهام اصلی ایزاک آسیموف، نویسنده مجموعه بنیاد (Foundation)، تاریخ روم باستان و نظریه های چرخه های تاریخی بود. او از مفهوم چرخه های اوج گیری و سقوط امپراتوری ها که به وسیله مورخانی مانند ادوارد گیبون در کتاب افول و سقوط امپراتوری روم شرح داده شده بود، استفاده کرد. آسیموف با مطالعه این نظریه ها، به این نتیجه رسید که می توان از آن ها برای پیش بینی آینده جوامع انسانی استفاده کرد. او سپس این ایده را در قالب داستانی علمی تخیلی قرار داد و روان تاریخ (Psychohistory) را خلق کرد، یک علم خیالی که می تواند آینده تمدن ها را بر اساس قوانین ریاضی پیش بینی کند. این ایده چنان تأثیرگذار بود که امروزه در بسیاری از تحلیل های اجتماعی و علمی از آن استفاده می گردد.

5- بیگانه و الهام از نقاشی های عجیب اچ. آر. گیگر

فیلم و جهانی بیگانه (Alien) که به وسیله ریدلی اسکات ساخته شد، الهام زیادی از آثار هنری تاریک و عجیب اچ. آر. گیگر گرفت. گیگر یک هنرمند سوئیسی بود که سبک او ترکیبی از بیومکانیک، وحشت و موجودات فرازمینی بود. برای طراحی موجودات فیلم بیگانه که یکی از ترسناک ترین هیولاهای تاریخ سینما است، مستقیماً از نقاشی های این هنرمند الهام گرفته شد.

6- جهان حلقه ای و الهام از یک مسئله ریاضی

رمان جهان حلقه ای (Ringworld) نوشته لری نیون یکی از مهم ترین آثار علمی تخیلی درباره ساختارهای غول پیکر در فضا است. نیون الهام اصلی خود را از یک مسئله ریاضی و مفاهیم مهندسی فضایی گرفت که درباره امکان ساخت یک حلقه مصنوعی بزرگ دور یک ستاره بحث می کرد. او با آنالیز این ایده، جهانی را تصور کرد که به جای یک سیاره، روی یک ساختار دایره ای بزرگ به نام حلقه جهان ساخته شده است. این مفهوم تا حد زیادی از فرضیه دیسون (Dyson Sphere) الهام گرفته شده بود که پیشنهاد می دهد تمدن های پیشرفته می توانند ساختارهای مصنوعی غول پیکری برای جمع آوری انرژی یک ستاره بسازند. نیون با ترکیب این ایده با جاذبه مصنوعی و تمدن های بیگانه، یکی از مجذوب کننده ترین و پرطرفدارترین جهان های علمی تخیلی را خلق کرد. بعد از انتشار کتاب، ایده حلقه جهان نه تنها در داستان های علمی تخیلی بلکه در بازی های ویدیویی و آثار سینمایی نیز مورد استفاده نهاده شد. حتی بازی هیلو (Halo) از این ایده برای ساخت جهانی خود بهره برد. امروزه جهان حلقه ای به عنوان یکی از مهم ترین نمونه های داستان های علمی تخیلی سخت (Hard Science Fiction) شناخته می گردد که بر فیزیک و مهندسی واقعی تکیه دارد.

7- کتاب خلع شدگان و الهام از یک تحقیق علمی واقعی

رمان خلع شدگان (The Dispossessed) نوشته اورسولا لو گویین یکی از برجسته ترین آثار علمی تخیلی در خصوص جامعه شناسی و آنارشیسم است. الهام اصلی این کتاب از نظریه های آنارشیستی و تحقیقات علمی درباره تأثیر محیط بر رفتار انسان گرفته شد. لو گویین تحت تأثیر نوشته های پتر کروپوتکین، فیلسوف آنارشیست روسی، این داستان را نوشت که در آن دو سیاره با سیستم های حکومتی کاملاً متفاوت به تصویر کشیده شده اند. او بعلاوه از پژوهش های جغرافیای انسانی و تأثیر محیط های فقیر و غنی بر فرهنگ و سیاست برای ساخت این جهان الهام گرفت. این رمان جهانیی را نشان می دهد که در آن، یک سیاره دارای سرمایه داری و سلسله مراتب اجتماعی است و دیگری یک جامعه آنارشیستی کاملاً برابر را تجربه می نماید. این تضادها باعث شد که کتاب خلع شدگان یکی از تأثیرگذارترین رمان های علمی تخیلی درباره سیاست، اقتصاد و فلسفه اجتماعی باشد. پس از انتشار، این کتاب جایزه نبیولا (Nebula) و هوگو (Hugo) را دریافت کرد. تحلیل گران معتقدند که این رمان یکی از برترین نمونه های علمی تخیلی اجتماعی است که تأثیر عمیقی بر خوانندگان و اندیشمندان سیاسی داشته است.

8- دریای زمین و الهام از افسانه های کهن

مجموعه دریای زمین (Earthsea) نوشته اورسولا لو گویین یکی از مهم ترین آثار فانتزی و علمی تخیلی است که الهام آن از افسانه های کهن، اسطوره های چینی و فرهنگ های بومی آمریکا گرفته شده است. لو گویین تحت تأثیر تائوئیسم و فلسفه یین و یانگ، جهانیی را خلق کرد که در آن، تعادل میان نیروهای مختلف طبیعت و جادو اهمیت بالایی دارد. بعلاوه، او از افسانه های ناواهو و هندیان آمریکایی برای توصیف روش های نام گذاری و ارتباط شخصیت ها با طبیعت استفاده کرد. در این جهان، جادوگران با دانستن نام واقعی اشیا و موجودات می توانند بر آن ها تسلط پیدا نمایند، ایده ای که ریشه در اسطوره های کهن دارد. بسیاری از محققان این رمان را نمونه ای از فلسفه شرقی در قالب داستان های علمی تخیلی و فانتزی می دانند. به همین علت، دریای زمین نه تنها در جهانی علمی تخیلی بلکه در حوزه مطالعات ادبی و انسان شناسی مورد توجه نهاده شده است.

9- اسپین و الهام از نظریه های کیهانی

رمان اسپین (Spin) نوشته رابرت چارلز ویلسون یکی از جالب ترین نمونه های علمی تخیلی است که به شدت تحت تأثیر نظریه های اخترفیزیکی و نسبیت عام قرار گرفته است. داستان این کتاب درباره یک پدیده کیهانی عجیب است که باعث می گردد زمان روی زمین با سرعتی متفاوت از بقیه کیهان بگذرد. این ایده از نظریه های علمی درباره اتساع زمان در نزدیکی سیاه چاله ها و تأثیر میدان های گرانشی شدید بر گذر زمان الهام گرفته شده است. ویلسون در مصاحبه ای گفت که از مقالات استیون هاوکینگ و دیگر فیزیکدانان درباره تأثیرات نسبیت بر زمان و فضا برای شکل دادن به جهانی این کتاب استفاده نموده است. این داستان نشان می دهد که چگونه یک تغییر بنیادی در قوانین فیزیک می تواند بر تمدن، سیاست و فلسفه تأثیر بگذارد. اسپین یکی از برترین نمونه های علمی تخیلی است که بر علم واقعی و تأثیرات آن بر زندگی بشر تمرکز دارد. این کتاب برنده جایزه هوگو شد و همچنان یکی از محبوب ترین آثار در ژانر علمی تخیلی سخت محسوب می گردد.

10- درختان انتگرالی و الهام از زیست شناسی بیگانگان

رمان درختان انتگرالی (The Integral Trees) نوشته لری نیون یکی از نادرترین آثار علمی تخیلی است که کاملاً بر اساس قوانین زیست شناسی و فیزیک بی وزنی نوشته شده است. نیون برای خلق جهانی این کتاب، از تحقیقات علمی درباره موجودات زنده ای که می توانند در جاذبه کم یا بی وزنی زنده بمانند الهام گرفت. جهانی این داستان در اطراف یک ابر گازی غول پیکر قرار گرفته است، جایی که نیروی جاذبه تقریباً وجود ندارد و موجودات برای شناور ماندن در فضا تکامل پیدا نموده اند. او بعلاوه از مدل های محاسباتی درباره نحوه حرکت هوا و تکامل ارگانیسم ها در شرایط بی وزنی برای طراحی جهانی این کتاب استفاده کرد. این رویکرد باعث شد که درختان انتگرالی یکی از دقیق ترین و علمی ترین رمان های تخیلی درباره حیات فرازمینی در شرایط غیرمعمول باشد. این کتاب مثال بارزی از علمی تخیلی سخت است که به جای تمرکز بر داستان های فانتزی، به شبیه سازی علمی یک جهانی ممکن می پردازد. به همین علت، هنوز هم به عنوان یکی از برترین نمونه های علمی تخیلی دقیق از نظر فیزیک و زیست شناسی شناخته می گردد.